Το κάπνισμα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες νοσηρότητας και θανάτου που μπορεί να αποφευχθεί. Στην Ελλάδα το ποσοστό των καπνιστών φθάνει το 42%, ενώ οι πρώην καπνιστές αποτελούν ένα 17%.
70% των καπνιστών αναφέρουν ότι επιθυμούν να διακόψουν το τσιγάρο, ενώ μόλις 30% αυτών το προσπαθούν. Δυστυχώς, η διακοπή είναι ιδιαίτερα δύσκολη όταν γίνεται με ατομική προσπάθεια (2-5% ποσοστά επιτυχίας).
70% των καπνιστών αναφέρουν ότι επιθυμούν να διακόψουν το τσιγάρο, ενώ μόλις 30% αυτών το προσπαθούν. Δυστυχώς, η διακοπή είναι ιδιαίτερα δύσκολη όταν γίνεται με ατομική προσπάθεια (2-5% ποσοστά επιτυχίας).
►▼
Γιατί είναι τόσο δύσκολη η διακοπή του καπνίσματος;
Ένα από τα βασικά συστατικά του τσιγάρου αποτελεί η νικοτίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για την εξάρτηση. Είναι η τρίτη πιο εθιστική ουσία μετά την κοκαίνη και τα οπιοειδή. Η νικοτίνη μεταφέρεται στους πνεύμονες, από όπου απορροφάται από την κυκλοφορία του αίματος και στη συνέχεια στον εγκέφαλο όπου και δεσμεύεται σε ειδικούς υποδοχείς. Με τον τρόπο αυτό η νικοτίνη προκαλεί ευφορία, τροποποιεί τη διάθεση και ενισχύει την εγρήγορση. Μόλις ο καπνιστής τελειώσει το τσιγάρο του, τα επίπεδα της νικοτίνης στον οργανισμό αρχίζουν να μειώνονται, δημιουργώντας του την ανάγκη να ανάψει νέο τσιγάρο. Επιπλέον, η διακοπή του καπνίσματος και η απουσία της νικοτίνης από τον οργανισμό οδηγεί στην εμφάνιση των συμπτωμάτων στέρησης.
Επιπλέον, η διακοπή του καπνίσματος και η απουσία της νικοτίνης από τον οργανισμό οδηγεί στην εμφάνιση των συμπτωμάτων στέρησης. Εμφανίζονται συνήθως λίγες ώρες μετά τη διακοπή για να κορυφωθούν τις επόμενες 2-3 ημέρες, ενώ βαθμιαία υποχωρούν μετά την πρώτη εβδομάδα.
Τα σημαντικότερα συμπτώματα στέρησης είναι τα εξής:
Τα σημαντικότερα συμπτώματα στέρησης είναι τα εξής:
- Αυπνία/ διαταραχές ύπνου
- Πονοκέφαλοι
- Νευρικότητα
- Θυμός ή απογοήτευση
- Άγχος
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Δυσφορία ή κατάθλιψη
- Αύξηση όρεξης και πρόσληψη βάρους
►▼
Γιατί να κόψει κανείς το κάπνισμα;
Ο βασικότερος λόγος είναι η υγεία.Το κάπνισμα μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης κατά 10 έτη, ενώ υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το θάνατο 6 εκατομμυρίων ανθρώπων ετησίως, από τους οποίους 6.000.000 είναι παθητικοί καπνιστές.
Καρκίνος
Ευθύνεται για το 87% του καρκίνου του πνεύμονα και για το 30% όλων των καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου της ουροδόχου κύστης, του μαστού, του στόματος, του λάρυγγος, του οισοφάγου, του παγκρέατος και της μήτρας.
Αναπνευστικά νοσήματα
90% των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι καπνιστές, ενώ το τσιγάρο επιδεινώνει το βρογχικό άσθμα και μειώνει την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Καρδιοαγγειακά νοσήματα
Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ προκαλεί βλάβες και σε άλλα αγγεία του σώματος.
Σακχαρώδης διαβήτης
Αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη καθώς και των επιπλοκών.
Γαστρεντερικό σύστημα
Αυξάνει τη συχνότητα των ελκών και επιδεινώνει τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Σεξουαλική υγεία
Μπορεί να προκαλέσει ανικανότητα στος άνδρες και υπογονιμότητα και πρόωρη εμμηνόπαυση στις γυναίκες.
Αισθητικά προβλήματα
Προκαλεί ρυτίδες κυρίως γύρω από το στόμα, τριχόπτωση, βλάβες στα δόντια και κίτρινα νύχια.
Κύηση
Η νικοτίνη μεταφέρεται μέσω τoυ πλακούντα και εναποτίθεται στους ιστούς του εμβρύου. Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί για πρόωρο τοκετό, αποκόλληση πλακούντα, καθυστέρηση στην ανάπτυξη των εμβρύων και διαταραχές στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος καθώς και για αυξημένη συχνότητα παιδικού άσθματος. Η διακοπή του καπνίσματος σε οποιαδήποτε ηλικία και να γίνει αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης. 1 χρόνο μετάτη διακοπή ο κίνδυνος για έμφραγμα μειώνεται κατά 50%. 10 χρόνια μετά ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται κατά 50%. 15 χρόνια μετά ο κίνδυνος για αγγειακά εγκεφαλικά εξισώνεται με τα επίπεδα των μη καπνιστών.
Καρκίνος
Ευθύνεται για το 87% του καρκίνου του πνεύμονα και για το 30% όλων των καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου της ουροδόχου κύστης, του μαστού, του στόματος, του λάρυγγος, του οισοφάγου, του παγκρέατος και της μήτρας.
Αναπνευστικά νοσήματα
90% των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια είναι καπνιστές, ενώ το τσιγάρο επιδεινώνει το βρογχικό άσθμα και μειώνει την ανταπόκριση στη θεραπεία.
Καρδιοαγγειακά νοσήματα
Το κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου, αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ προκαλεί βλάβες και σε άλλα αγγεία του σώματος.
Σακχαρώδης διαβήτης
Αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη καθώς και των επιπλοκών.
Γαστρεντερικό σύστημα
Αυξάνει τη συχνότητα των ελκών και επιδεινώνει τα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Σεξουαλική υγεία
Μπορεί να προκαλέσει ανικανότητα στος άνδρες και υπογονιμότητα και πρόωρη εμμηνόπαυση στις γυναίκες.
Αισθητικά προβλήματα
Προκαλεί ρυτίδες κυρίως γύρω από το στόμα, τριχόπτωση, βλάβες στα δόντια και κίτρινα νύχια.
Κύηση
Η νικοτίνη μεταφέρεται μέσω τoυ πλακούντα και εναποτίθεται στους ιστούς του εμβρύου. Το κάπνισμα έχει ενοχοποιηθεί για πρόωρο τοκετό, αποκόλληση πλακούντα, καθυστέρηση στην ανάπτυξη των εμβρύων και διαταραχές στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος καθώς και για αυξημένη συχνότητα παιδικού άσθματος. Η διακοπή του καπνίσματος σε οποιαδήποτε ηλικία και να γίνει αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης. 1 χρόνο μετάτη διακοπή ο κίνδυνος για έμφραγμα μειώνεται κατά 50%. 10 χρόνια μετά ο κίνδυνος για καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται κατά 50%. 15 χρόνια μετά ο κίνδυνος για αγγειακά εγκεφαλικά εξισώνεται με τα επίπεδα των μη καπνιστών.
►▼
Μέθοδοι διακοπής καπνίσματος
Υποκατάστατα νικοτίνης διατίθονται σε 4 μορφές: διαδερμικό έμπλαστρο, τσίχλα, υπογλώσσιο χάπι και εισπνευστήρας (πιπάκια).
Η νικοτίνη που περιέχουν διεγείρει τους αντίστοιχους εγκεφαλικούς υποδοχείς και εξαφανίζει τα συμπτώματα στέρησης. Δεν θα πρέπει κανεις να υπερβαίνει την προτεινόμενη δοσολογία, ενώ δεν έχει αποδειχθεί η ασφάλεια χορήγησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, μπορεί να χορηγηθούν και σε άτομα που πάσχουν από καρδιοαγγειακά νοσήματα.
Βουπροπιόνη (Ζyban)
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως αντικαταθλιπτικό και στη συνέχεια βρέθηκε ότι βοηθάει στη διακοπή του καπνίσματος. Χορηγείται με τη μορφή χαπιού αρχικά μία και στη συνέχεια δύο φορές την ημέρα. Η διάρκεια θεραπείας είναι 2 μήνες, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με υποκατάστατα νικοτίνης.
Βαρενικλίνη (Champix)
Εμποδίζει τη δέσμευση της νικοτίνης στους υποδοχείς της, μειώνοντας έτσι την επιθυμία για κάπνισμα, τα συμπτώματα στέρησης και το αίσθημα επιβράβευσης που προκαλεί το κάπνισμα. Χορηγείται με τη μορφή χαπιού και η διάρκεια θεραπείας είναι 12 εβδομάδες.
Ηλεκτρονικό τσιγάρο
Πρόκειται για μία συσκευή που μοιάζει με τσιγάρο και ο καπνιστής εισπνέει ένα μίγμα που αποτελείται από νικοτίνη και διάφορες άλλες ουσίες. Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν την ασφάλειά του και επομένως δεν μπορεί να προταθεί από τους γιατρούς ως μέθοδος διακοπής του καπνίσματος. Πρόκειται για μη ελεγμένο επιστημονικά προιόν, ενώ υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που δείχνουν ότι τα προιόντα που περιέχει ενέχουν κινδύνους για την υγεία των καπνιστών. (περιεχόμενο ανακοίνωσης Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας)
Η νικοτίνη που περιέχουν διεγείρει τους αντίστοιχους εγκεφαλικούς υποδοχείς και εξαφανίζει τα συμπτώματα στέρησης. Δεν θα πρέπει κανεις να υπερβαίνει την προτεινόμενη δοσολογία, ενώ δεν έχει αποδειχθεί η ασφάλεια χορήγησης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, μπορεί να χορηγηθούν και σε άτομα που πάσχουν από καρδιοαγγειακά νοσήματα.
Βουπροπιόνη (Ζyban)
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως αντικαταθλιπτικό και στη συνέχεια βρέθηκε ότι βοηθάει στη διακοπή του καπνίσματος. Χορηγείται με τη μορφή χαπιού αρχικά μία και στη συνέχεια δύο φορές την ημέρα. Η διάρκεια θεραπείας είναι 2 μήνες, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με υποκατάστατα νικοτίνης.
Βαρενικλίνη (Champix)
Εμποδίζει τη δέσμευση της νικοτίνης στους υποδοχείς της, μειώνοντας έτσι την επιθυμία για κάπνισμα, τα συμπτώματα στέρησης και το αίσθημα επιβράβευσης που προκαλεί το κάπνισμα. Χορηγείται με τη μορφή χαπιού και η διάρκεια θεραπείας είναι 12 εβδομάδες.
Ηλεκτρονικό τσιγάρο
Πρόκειται για μία συσκευή που μοιάζει με τσιγάρο και ο καπνιστής εισπνέει ένα μίγμα που αποτελείται από νικοτίνη και διάφορες άλλες ουσίες. Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να τεκμηριώνουν την ασφάλειά του και επομένως δεν μπορεί να προταθεί από τους γιατρούς ως μέθοδος διακοπής του καπνίσματος. Πρόκειται για μη ελεγμένο επιστημονικά προιόν, ενώ υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που δείχνουν ότι τα προιόντα που περιέχει ενέχουν κινδύνους για την υγεία των καπνιστών. (περιεχόμενο ανακοίνωσης Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας)